Słowo „symulakrum“ jest samo w sobie dość starożytnym terminem z dziedziny filozofii i religii, który reprezentuje obraz lub powiązany związek między osobami lub rzeczami. W tym kontekście „symulakrum“ zwykle odnosi się do kopii lub podobnej reprezentacji, której efekt trudno odróżnić od rzeczywistości. Niezwykle dokładna imitacja tworzy następnie własną rzeczywistość, która jest postrzegana jako prawdziwa. Termin ten rodzi zatem pytania o to, jak rozumiemy rzeczywistość i jak obrazy, symbole lub reprezentacje wpływają na nasze postrzeganie. Jednocześnie chodzi o to, w jaki sposób rzeczy mogą być reprezentowane w taki sposób, że mogą tworzyć własną „rzeczywistość“, która istnieje niezależnie od oryginalnej rzeczywistości.
Koncepcja „symulakrum“ jest sama w sobie dość wieloaspektowa i niezbyt łatwa do zrozumienia, dlatego poniższy artykuł powinien zapewnić dobry przegląd definicji, pochodzenia słowa, znaczenia, a także użycia terminu „symulakrum“.
Definicja słowa „symulakrum“
Słowo „symulakrum“ pochodzi z języka łacińskiego i jest również zapisywane synonimicznie jako „symulakrum“. Odnosi się do istniejącego lub wyobrażonego podmiotu lub przedmiotu, który jest bardzo podobny lub przynajmniej powiązany z innym podmiotem lub przedmiotem. Termin ten pochodzi od łacińskiego słowa „simulo“ (przetłumaczone: „podobieństwo“ lub „odbicie lustrzane). Podczas gdy „simul“ (przetłumaczone: „równy) odnosi się do identyczności, „acrum“ (przetłumaczone: „obiekt“ o „konstrukcja) opisuje przedmiot lub obiekt, który jest bardzo podobny do oryginału.
Termin „symulakrum“ może mieć zarówno pozytywne, jak i negatywne konotacje. Często jednak utożsamiany jest ze zwodniczym pozorem oryginalności, którego tak naprawdę nie reprezentuje. Jednak „symulakrum“ jest również uważane za koncepcję produktywnej fantazji, w której sztuczne rzeczy lub istoty mogą być tworzone w tak zwanych „symulacjach“. Zgodnie z opiniami wielu naukowców, koncepcja „symulakrum“ jest uważana za kluczowe narzędzie naszej cywilizacji do wykorzystania wiedzy i różnorodności natury i ewolucji.
Pochodzenie i znaczenie „symulakrum“
Pojęcie „symulakrum“ sięga czasów starożytnych. Wywodzi się ono z rozważań filozoficznych. Termin ten został później ukuty przez Jeana Baudrillarda, który rozwinął „symulakrum“ jako subtelną transformację rzeczywistości w symboliczną reprezentację i wynikającą z tego zmianę w naszej percepcji. W dzisiejszym kontekście „symulakrum“ oznacza po prostu obraz, imitację lub inspirację osoby lub przedmiotu.
Użycie terminu „symulakrum“
Termin „symulakrum“ jest dziś używany w różnych kontekstach. Niemniej jednak jest to raczej rzadki, wysokopoziomowy termin, który ma nieco archaiczny charakter i jest rzadziej używany w codziennym języku mówionym. Wśród najbardziej znaczących obszarów, w których „symulakrum“ jest używane, są następujące:
- kontekst religijny
- sztuka i kultura
- filozofia
Poniższe podrozdziały mają na celu dać czytelnikowi poczucie, w jakim stopniu i dlaczego termin „symulakrum“ jest używany w powyższych kontekstach.
Kontekst religijny
W kontekście religijnym „symulakrum“ jest często używane jako synonim „świętych obrazów“, „idoli“ lub „miraży“. Tutaj idea ikon lub rytuałów jako symbolicznych reprezentacji, które mają łączyć się ze światem duchowym, staje się istotna, mimo że są one jedynie materialnymi reprezentacjami. „Symulakra“ są zatem uważane za negatywne, a w niektórych religiach nawet zakazane, a raczej są zakazane. Chociaż termin „symulakrum“ jest tutaj używany raczej synonimicznie, a zatem rzadziej, jak na przykład „idole“.
Sztuka i kultura
W dziedzinie sztuki i kultury „symulakrum“ odnosi się przede wszystkim do dzieł sztuki, w postaci popiersi, obrazów lub form plastycznych, które są bardzo zbliżone do rzeczywistości. Tutaj zatem „symulakrum“ ponownie reprezentuje pozytywny termin. Dzieła sztuki mogą bowiem służyć jako twórcze symulacje, które przekazują znaczenia i emocje, abstrahując od rzeczywistości. W szczególności w sztuce i kulturze proces ten jest pożądany i odpowiednio doceniany.
Filozofia
W kontekście filozoficznym termin „symulakrum“ odnosi się przede wszystkim do pracy Baudrillarda, który widzi w „symulakrze“ coraz większe odejście od autentycznej rzeczywistości do świata, w którym symulacje zyskują przewagę. Dziś media, reklama, a w szczególności nowoczesne technologie są postrzegane jako twórcy symulowanych rzeczywistości, które wpływają na percepcję (często negatywnie) i tworzą nowy poziom „hiperrzeczywistości“.
Społeczna klasyfikacja „symulakrum“
Społecznie termin „symulakrum“ można raczej przypisać (i jest on głównie rozumiany przez) wykształconą burżuazję. „Symulakrum“ reprezentuje tutaj synonimiczny termin w dość szczególnej dziedzinie (religia, sztuka i kultura, a także filozofia), z którą tylko nieliczni mają głęboki kontakt. Dlatego też „symulakrum“ nie jest raczej rozumiane przez większość ludzi. Jeśli w ogóle, termin ten znany jest także osobom starszym, które gdzieś w trakcie swojego życia przypadkowo się z nim zetknęły.
Krytyka „symulakrum“
Krytycy widzą w „symulakrum“ przede wszystkim przestarzałą koncepcję, a raczej pesymistyczne spojrzenie na społeczeństwo. Rzekomo rzeczywistość miałaby być coraz częściej zastępowana przez sztuczne symulacje, co dyskredytuje działanie twórcy. Taką krytykę wysuwa również Baudrillard, który obawia się, że „symulakrum“ zlekceważy złożoność ludzkiego doświadczenia i zdegraduje siłę indywidualnej percepcji. Co więcej, „symulakrum“ jest krytykowane za to, że jest bardzo powierzchowne i nie angażuje się w głębię ludzkich interakcji i znaczeń. Mówią, że oprócz „symulakrum“ należy przede wszystkim zachęcać do oryginalności i bardziej ją doceniać.
Wnioski dotyczące „symulakrum“ i nazewnictwa podobnych terminów
Podsumowując, „symulakrum“ jest reprezentacją rzeczywistości w kategoriach podmiotów lub przedmiotów. Są one jednak tak bliskie rzeczywistości, że są nie do odróżnienia od oryginału. Krytycy zarzucają „symulakrom“ niską jakość, a także brak pomysłowości. Dlatego też w religii „symulakrum“ jest zwykle postrzegane jako coś negatywnego – w sztuce i kulturze, a także w filozofii, opinie są bardziej neutralne, a raczej bardziej pozytywne. Sam termin jest jednak raczej mniej znany większości ludzi.
Podobnymi terminami są na przykład „hiperrzeczywistość“ oraz „symulacja“. Podczas gdy „hiperrzeczywistość“ opisuje rzeczywistość, która wykracza poza rzeczywistość i dlatego jest czystą fikcją, „symulacja“ jest jedynie obrazem oryginalnej rzeczywistości. Z „hiperrzeczywistością“ spotykamy się na przykład w grach komputerowych, a także w naukowych abstrakcjach. Z drugiej strony „symulacja“ w symulatorach lotu.