De „MBSR“-methode (ook wel „Mindful-Based Stress Reduction“ genoemd) is een gevestigd concept voor stressmanagement of mindfulnesstraining. De behandelingsmethode, die zijn oorsprong vindt in de VS, werd oorspronkelijk gebruikt voor chronische pijnpatiënten, maar breidde zich al snel uit naar het gebied van stress- en spanningsmanagement. „MSBR“ wordt daarom nu vooral gebruikt in klinieken en gezondheidscentra.
Grofweg is „MSBR“ een achtweekse stressmanagementtraining. Het biedt effectieve hulpmiddelen voor stressvermindering en individuele stresspreventie. Zowel stress, pijn als mentale belasting komen hiervoor in aanmerking. Omdat de „MSBR“-methode in dit land nog relatief onbekend is, wordt ze in het volgende artikel in detail voorgesteld. Er wordt ook gewezen op de belangrijkste toepassingsgebieden en er wordt kritisch naar gekeken.
Definitie van de term „MBSR“
De term „MBSR“ is een afkorting voor de methode „Mindful-Based Stress Reduction“. De term is afkomstig uit de Engelse taal en bestaat uit de woorden „mindful-based“, „stress“ en „reduction“. In combinatie kan „Mindful-Based Stress Reduction“ dus grofweg vertaald worden als „mindfulness-based stress reduction“.
Dit verwijst naar een speciale behandelmethode waarbij stressgerelateerde gedragspatronen in alledaagse situaties worden herkend of uitgedaagd. Op deze manier wordt een bewustere en betere manier ontwikkeld om met stress om te gaan. De therapie met „MSBR“ is gebaseerd op een klinische of poliklinische behandeling van minstens 8 weken, die wordt uitgevoerd door ervaren psychotherapeuten.
Aangezien de „MBSR“-methode een erkend preventieprogramma is in Duitsland, wordt het gedekt of gesubsidieerd door de wettelijke ziekteverzekeringsfondsen. Gecertificeerde „MBSR“-cursussen worden gedekt als er een medische indicatie voor is.
Waar komt Mindfulness-Based Stress Reduction vandaan?
De Mindfulness-Based Stress Reduction methode werd in 1979 ontwikkeld door de Amerikaanse professor Dr. Jon Kabat-Zinn. Kabat-Zinn en zijn team van de Stress Reduction Clinic aan de Universiteit van Massachusetts in Worcester, VS, werkten op dat moment aan een nieuw concept voor de behandeling van chronische pijnpatiënten (die leden aan permanente stress). Het bleek echter al snel dat de nieuw ontdekte methode ook gebruikt kon worden voor andere soorten stress. Burn-outpatiënten of angstpatiënten konden bijvoorbeeld ook geholpen worden met de „MBSR“-methode. Even later vroeg Kabat-Zinn patent aan op zijn „MBSR“-methode, die vanaf dat moment een integraal onderdeel werd van (Amerikaanse) psychotherapieën. Pas de laatste jaren heeft deze methode zich geleidelijk verspreid naar Duitsland.
Hoe werkt Mindfulness-Based Stress Reduction?
In het kader van een „MBSR“-behandeling wordt binnen een acht weken durend programma gewerkt aan de volgende punten:
1. mindfulness training (door regelmatige mindfulness beoefening leren patiënten in het hier en nu te leven en dit te waarderen).
2. ontwikkelen van stressbewustzijn (verschillende mindfulnessoefeningen moeten ervoor zorgen dat stress- of angstopwekkende gedachten en reacties herkend worden)
3. acceptatietraining (stressvolle situaties accepteren in plaats van bestrijden)
4. stressmanagement (het ontwikkelen van constructieve strategieën om met stress om te gaan)
5. training in het dagelijks leven (de geleerde technieken worden niet alleen toegepast in de cursuslessen maar ook in het dagelijks leven)
6. groepsdynamiek (uitwisseling van ervaringen met andere deelnemers bevordert individueel begrip)
Waar wordt „MBSR“ overal gebruikt?
De „MBSR“-methode heeft zich inmiddels bewezen als een beproefd hulpmiddel op de volgende gebieden:
- Stressmanagement
- Mindfulnesstraining
- Burn-out therapie
De bovenvermelde toepassingsgebieden van de „MBSR“-methode worden nu in meer detail beschreven in de volgende subsecties.
Stressmanagement
De „MBSR“-methode heeft bewezen een uiterst effectief hulpmiddel te zijn voor stressmanagement. Mensen die lijden onder een hoog niveau van professionele of persoonlijke stress vinden in „MBSR“ een gestructureerde en bewezen aanpak. Zo maakt het acht weken durende programma het mogelijk om de oorzaken van stress te herkennen, ermee om te gaan en nuttige copingstrategieën te ontwikkelen. Door stressgerelateerde gedragspatronen te herkennen en te accepteren, kunnen deelnemers uiteindelijk een gezondere manier ontwikkelen om met stress om te gaan en veerkracht op de lange termijn opbouwen.
Mindfulness training
De „MBSR“-methode is ook een goed hulpmiddel op het gebied van mindfulnesstraining. Het leert deelnemers om mindful in het huidige moment te leven en hun zintuigen te scherpen. Door regelmatige beoefening van formele en informele mindfulnessoefeningen kunnen mensen mindfulness integreren in hun individuele dagelijkse leven. Door zich op deze manier meer bewust te worden van gedachten en gevoelens, ontstaat een dieper begrip van het zelf.
Burnout therapie
Last but not least wordt „MBSR“ ook gebruikt op het gebied van burnouttherapie. Ook hier kan de oorzaak van burnout (die meestal gebaseerd is op chronische stress) worden herkend en overwonnen. „MBSR“ bevordert zelfzorg en bewustwording van de eigen grenzen, wat van onschatbare waarde kan zijn bij burnouttherapie. Door regelmatige beoefening van mindfulness en stressmanagementtechnieken kunnen mensen met burnout ook langzaam hun weg naar herstel vinden.
Welke groepen mensen geven de voorkeur aan „MBSR“?
„Mindfulness-Based Stress Reduction“ kan enorm heilzaam zijn voor de volgende groepen mensen:
- Mensen met een chronische ziekte
- Door stress geplaagde professionals
- Patiënten met risico op burn-out
- Mensen op zoek naar meer mindfulness
De MBSR-methode wordt ook gebruikt door psychotherapeuten, psychotherapieklinieken en gespecialiseerde gezondheidscentra.
Kritisch onderzoek van de „MBSR“-methode
Ondanks het wijdverspreide gebruik en de positieve resultaten, is de MBSR-methode vaak het onderwerp van kritiek. Vaak wordt bekritiseerd dat „MBSR“ te geïndividualiseerd is en de sociale context verwaarloost. Anderen bekritiseren dat de effectiviteit van MBSR nooit duidelijk bewezen is in wetenschappelijke studies. Er wordt ook op gewezen dat „MBSR“ niet geschikt is voor iedereen en misschien niet wordt aanbevolen voor bepaalde geestelijke gezondheidsproblemen of persoonlijkheidstypes. Last but not least wordt de duur van acht weken en de uitgebreide behandelingsvereisten bekritiseerd, die vaak moeilijk te integreren zijn in het individuele dagelijkse leven.
Conclusie over „MBSR“ en vermelding van gelijkaardige methodologieën
Samengevat kan „Mindfulness-Based Stress Reduction“ beschreven worden als een concept uit de psychotherapie, dat al in 1979 ontwikkeld werd door de Amerikaanse professor Dr. Jon Kabat-Zinn voor de oorspronkelijke behandeling van chronische pijnpatiënten. Na verloop van tijd werd deze methode echter ook ingeburgerd voor algemeen stressmanagement en stresspreventie en voor mindfulnesstraining.
De „MBSR“-methode is nauw verwant aan onder andere „cognitieve gedragstherapie“ en „op mindfulness gebaseerde cognitieve therapie“. Terwijl „Cognitieve Gedragstherapie“ gericht is op het identificeren en veranderen van destructieve gedachtepatronen en gedragingen, werd „Mindfulness-Based Cognitive Therapy“ specifiek ontwikkeld voor terugvalpreventie bij depressie, maar kan ook gebruikt worden voor stressmanagement.